|
Số ra ngày 01/04/2006: Đông Xuan 2006 |
 đời sống & khoa học | |
| Tản Mạn Về Đề Phòng Chứng Bệnh Cao Máu (Áp huyết cao).. | |
| Tản mạn về đề phòng chứng bệnh cao máu Việt Hải Trong mùa đông Hoa Kỳ nhất là nhiều nơi có mưa nhiều hay tuyết phủ, mà một trong hai thứ này vẫn làm con người vất vã lắm, đặc biệt những cụ người cao niên, bị phong thấp, xốp xương, tê liệt, tiểu đường,..., hay thống phong (gout). Tôi có người bạn cư ngụ trên vùng đông bắc Hoa Kỳ, nơi có mưa và tuyết nhiều, anh lại bị cao mỡ, cao máu, tôi đã trao đổi nhiều kinh nghiệm bản thân. Sau đây là lời emails đúc kết mà tôi thăm anh. "Nói về thuốc tây y mà VH biết khi anh hỏi, thuốc VH uống là loại Lotensin nạp đạn mỗi ngày. Thuốc anh hỏi trong trường hợp "lên cơn" là Nipedipine. Nhưng chỉ trong trường hợp khẩn cấp khi máu tăng cao thì mới nên dùng loại bùa này thôi, không nên lạm thuốc. Loại này VH luôn luôn thủ sẵn trong người hộ thân, thần hộ mạng cứu VH và vài thân tộc trong quá khứ, thần Nipedipine, VH dùng loại trung 10mg dose, công dụng của nó là đem mức máu xuống thấp trong vòng thời gian khá ngắn ngủi. Chính vì độ nhanh đem máu từ cao xuống thấp bất thình lình như vậy các bệnh nhân đau tim được khuyến cáo là không nên dùng, vì mạch máu dãn nở ra đột ngột và tim bơm máu, co thắt lại quá nhanh khiến bệnh nhân sẽ dễ đi du lịch 9 suối lắm. Tương tự cho bệnh nhân tim mạch cardio-vascular dùng Viagra chịu hậu quả tương tự. Nên trên thị trường hiện nay có những loại thuốc tim đem máu xuống chậm hơn và tương đối đầm hơn. Anh nên tìm y sĩ tham vấn, cho ý kiến chính xác hơn. Nên chẩn bệnh chính xác trước khi dùng thuốc vì đây là một quyết định quan trọng khi người y sĩ ra toa. Nếu đã quá cao như anh nói thì nên dùng thuốc. Về chi tiết hay đặc tính của Nipedipine có 3 loại dosage: 5mg, 10mg hay 20mg, y sĩ sẽ chẩn bệnh, thẩm định bệnh trạng sẽ cho loại nào tùy theo nhu cầu của mức máu nghẹt nhiều hay ít, lưu lượng máu chảy chậm hay lẹ, khi cơ thể bị bệnh máu đóng đặc nghẹt hay dồn cục lại làm cho co cứng (spasm) tắt nghẽn hay tệ hơn làm vỡ (rupture) mạch máu. Y sĩ có thể cho toa trị cholesterol nếu mỡ cao như anh bị mà Lipitor có thể thích ứng. Anh nên bớt ăn dầu mỡ (fat stuffs), tránh thuốc hút và giảm lượng caffeine từ cà phê, vì cà phê là nguyên tố thủ phạm gây cho tim đập nhanh, khi máu càng cao, tim càng đập càng nhanh, con tim sẽ không ngủ yên. Hơn nữa khói thuốc chứa khói độc hại carbon dioxide CO2, khi buồng phổi mang khí độc hại này vào máu, nó lấy đi lượng oxygen trong máu, máu sẽ khô hoá cục lại nên cơ hội đứt bóng sẽ dễ như trở bàn tay thôi. Nipedipine được xếp thuộc loại antianginal (chống đau thắt tim) hay antihypertensive hay tên dược khoa của nó là loại calcium channel blocker. Nó là tên gốc generic. Các dạng cùng chung gia đình thuốc tương ứng là Adalat, Procardia (brand names) . * Phản ứng phụ: Vì đây là loại thuốc mạnh khi dùng liều lượng cao lâu ngày có thể làm giảm thiểu số bạch huyết cầu trong cơ thể, bệnh nhân về gan như hepatitis có thể làm cho gan suy thêm.(Tài liệu tham khảo Cẩm Nang Dược Phẩm 2004, trang 808, Dr. James J. Rybacky và sách thuốc The Pill Book 2003, trang760, Dr. Harold M. Silverman) Khi một bệnh nhân bị mức máu severely high như 180 đến 220 systolic hay 95 - 105 diastolic, quả là cao rồi, nên dùng thuốc đem mức máu cho thấp lại. Tùy theo độ giòn của mạch máu, nó có thể vỡ bất cứ lúc nào như VH. Anh nên đo cẩn thận, và máy đo máu nên calibrate chỉnh lại cho chính xác, ví dụ nhờ bác sĩ anh calibrate so sánh với dụng cụ khám máu bằng ống bơm bằng tay có chỉ số trên thang thủy ngân, loại này rất tốt và chính xác hơn các máy digital điện tử. * Triệu chứng báo hiệu : Kinh nghiệm bản thân VH, trước khi stroke xảy ra, các triệu chứng biểu hiện trong khoảng thời gian 24 hay 48 giờ như chỉ dấu báo hiệu mà mình nên lưu ý, chuẩn bị, phòng hờ trước khi bị té ngã hay coma, bất tĩnh: 1) Mặt, chân tay tê buốt (numbness) 2) Tim đập mạnh, khó thở, tức ngực 3) Thị giác tự dưng bỗng mờ, mắt bị giựt nhiều 4) Nhức đầu, xây xẩm, choáng váng 5) Tai bị ù 6) Lưỡi bị đớ, nói ngọng nghịu 7) Xem kiếng thấy mặt đỏ rân vì máu dâng cao. Khi thấy những chỉ dấu này xảy ra, nên đo máu cho kỹ và dùng thuốc khẩn làm hạ mức máu ngay. Anh nên dặn chị hay các cháu ở nhà "nếu như" stroke xảy ra khi bị té ngã quỵ hay tứ chi bị bại xụi thì kêu "911" ngay để chở vào nhà thương, không do dự mãy may chần chờ, không trì hoãn gì thêm nữa. Trên thực tế VH đã chứng kiến hay nghe quá nhiều bạn bè hay người thân tưởng đâu bệnh nhân bị trúng gió, cảm mạo thương hàn, đè bịnh nhân ra cạo gió, đánh dầu nóng xong đắp chăn cho ấm, chỉ cần nghĩ ngơi vài tiếng đồng hồ là sẽ khỏi ngay. Dễ ợt nhé. Do đó rất nhiều, nhiều người chết lãng xẹt vì thiếu kinh nghiệm với stroke như một anh bạn vừa qua để mất quá nhiều thời gian khi di chuyển từ Los Angeles về Orange County về gần nhà để tìm nhà thương home sweet home chửa trị, thay vì vào ngay hospital gần nhất. Heart attack và stroke mạng sống tùy thuộc nhiều vào thời lượng ngắn nhất được cấp cứu. *Mũi kim, thủ thuật cứu mạng khi máu dâng cao: Khi mức máu bổng dưng tăng cao khi mà chúng ta không có thuốc phòng hờ. Nếu bạn có 1 cây kim gút, kim tây, kim may vá hay kim châm cứu càng hay, bạn hãy châm 2 hay 3 mũi nơi đầu đỉnh của vành tay, và nặn máu cho phọt ra. Vì khi máu dâng tràn lên đầu, nhất là lên não bộ, ta cần hạ áp huyết bằng cách xì ra nơi khác, khi máu chảy ra vành tay thì dĩ nhiên áp huyết hạ, không lên trên não sẽ làm vỡ mạch máu vì có chổ thoát ra. Bệnh nhân nên ở thế ngồi cho máu tụt xuống dễ dàng hơn, thở bình thường, người phụ giúp trong công tác lễ bằng kim, nên dùng kim sạch (khử trùng) và dùng gòn cotton lau máu. VH chứng kiến một y sĩ trị tạm trong chuyến đi tour du ngoạn sang Trung quốc, giữa chuyến thăm thắng cảnh Nam kinh, đoàn người không có thuốc hạ máu, mà một bà trong đoàn có chiếc kim tây cứu mạng cho một nam bệnh nhân cao niên than phiền choáng váng, nhức đầu, người hướng dẫn du lịch thông báo nhờ một văn phòng y tế địa phương, vị y sĩ người trưởng phòng y tế đo máu, ông xác nhận máu khá cao, mức có thể đưa đến stroke. Ông dùng kim chiếc kim tây tẩm cồn (alcohol). Sau khi trị xong, bệnh nhân nghỉ ngơi 45 phút, ông trở lại bình thường đi chơi tiếp tục. Rất vui nói chuyện với anh về chứng bệnh cao máu và tai biến mạch máu não mà chúng ta nên dự phòng hay phòng ngừa. VH có anh bạn bị nghẽn tim 2 lần trong 2 năm liên tục vì anh này thích thở 3 con 5 hay Winston như ống khói, riêng VH được thăng thưởng chiến thương bội tinh "stroke" 2 lần tại mặt trận "coma ICU" trong khoảng 7 năm vừa qua. Mặt trận stroke thứ 2 bị con ma tử thần coma cho ngủ mê, ngủ vùi suốt 2 tuần tưởng đâu hui nhị tì... Khi tỉnh lại sợ thần stroke muốn chết. Bởi vậy VH nói nửa đùa nửa thật là: "VH nghĩ là cái bệnh thích đàn bà cố hữu của anh chưa đáng ngại, đôi lúc lại dễ thương nhưng chỉ qua thơ văn thôi nhé. Còn như rượu, thuốc lá và cà phê là cái ngữ tốn tì lại hại thân. Anh giữ phụ nữ trong nhà có cơm ăn, có áo mặc. Nhưng nếu anh giữ thuốc lá là anh tự ý đốt buồng phổi. Anh giữ vodka, cognac hay tequila Sunrise thì anh tình nguyện đốt cháy lá gan. Anh bơm cà phê đen đậm đặc thì anh thử lửa con tim không ngủ yên mà thôi". Hãy bỏ thuốc hút, bỏ rượu, bớt cà phê lại dùm cho thân nhân được nhờ cậy, anh nhé. Nghe anh nói mỗi ngày anh vẫn cà phê phin, vẫn thuốc lá, vẫn tu Budweiser, vẫn ực cognac, vẫn madcow bifteck, vẫn đớp hít phở nạm, gầu, vè giòn nước béo đều đều thì quả thực "Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ anh à!". VH đã "sát cá" gần 8 năm trời rồi, nghĩa là chỉ ăn kiêng: rau, đậu, trái cây cộng thêm cá, gà white meat, soymilk và tofu như nguồn dinh dưỡng chính. VH mê cá hồi salmon như anh mê cognac, trong một ý nghĩ tôn giáo nào đó mình chủ trương bớt sát sanh, nên kiêng cử red meat, tha mạng bò, heo, kangaroo, nai, cừu và dê. Thỉnh thoảng ăn heo hay bò khi ra khỏi nhà party, tiệc tùng mà thôi. Riêng lập luận bất cần đời của anh, anh quả thật đúng là người liều mạng. VH nghĩ anh em mình có lẽ không ai sợ chết cả vì khi cái chết tìm mình thì đi đâu cũng không né khỏi. Vả lại, khi bước sang lứa tuổi tri thiên mạng 50 của VH, hay quá 70 cổ lai hi của anh, nói chung chúng ta đang đối diện của cái gọi là giai đọan đi xuống dốc của cuộc đời hay thời kỳ lão hóa, "the over-the-hill downside aging" thì lục phủ ngũ tạng đã hư hao, đã suy yếu rồi. Cơ thể cần rebuilt bồi bổ lại, cần tuned up, khám bệnh định kỳ theo dõi những dấu hiệu bất thường. Nên mang jobs đến cho nhà thương, cho bác sĩ, cho pharmacy và cho dược sĩ, tức theo tonton GW Bush ta đã giúp tiêu pha tạo công ăn việc làm, đồng nghĩa với việc kích thích nền kinh tế phát triển sung mãn để tiến lên sự phồn thịnh nha. Bye bye nhen và chúc anh vui mạnh. VH los angeles". | |